Đảo Lý Sơn có gần 1.300 giếng nước phục vụ sinh hoạt và sản xuất nằm dày đặc trên các thửa ruộng, tuy nhiên mùa nắng hạn, các giếng nước này đều cạn và nhiễm mặn. Những ngày “đỉnh hạn” thì giếng Xó La là nơi duy nhất giải “khát” cho cư dân đảo Lý Sơn (Quảng Ngãi). Với nét riêng biệt không cạn, không nhiễm mặn, giếng đã góp phần nuôi sống hơn 2 vạn cư dân trên đảo từ hàng trăm năm qua.
 |
| Giếng Xó La là nơi giải “khát” cho hơn 2 vạn dân trên đảo mùa nắng hạn. |
Những ngày “đỉnh hạn” giếng Xó La ở thôn Đông, xã An Vĩnh, H.Lý Sơn luôn đông kín người dân đảo đến lấy nước, diễn ra từ tờ mờ sáng cho đến chạng vạng tối. Giữa 12 giờ trưa đỉnh điểm của đợt nắng trong ngày, ông Trần Đình Hoàng ở xã An Vĩnh, H. Lý Sơn cùng vợ đi lấy nước tại giếng Xó La về dùng, bởi chỉ có giờ này giếng nước mới vắng người. Ông Hoàng chia sẻ, gia đình ông cũng có giếng nước được đào cách đây 50 năm và là nơi lấy nước sinh hoạt của gia đình ông và hàng chục hộ dân lân cận, nhưng vài năm gần đây giếng nước đã nhiễm mặn không dùng được khi nắng hạn. “Mùa nắng chúng tôi đều trông chờ vào nguồn nước giếng Xó La, mỗi ngày một lượt 2 can khoảng 50 lít thì có thể đủ nấu ăn trong ngày”–ông Hoàng cho hay.
Còn gia đình ông Phạm Văn Phi (nhà cạnh giếng Xó La) thì vài chục năm qua đều lấy nước giếng Xó La để dùng trong sinh hoạt. “Ngày thường người dân đến lấy nước ít lắm, những tháng nắng hạn các giếng nước khác trên đảo đều cạn và nhiễm mặn riêng nước giếng Xó La thì mát ngọt nên người dân đảo đều kéo nhau đến giếng lấy nước về dùng”-ông Phi nói. Là giếng duy nhất không nhiễm mặn, vì thế nắng hạn cũng là thời điểm nhiều người chở nước thuê trên đảo có kiếm thêm xuất thu nhập trong ngày. Công việc chở nước thuê của gia đình anh Dương Văn Kiên ở xã An Vĩnh, H. Lý Sơn những ngày nắng hạn cũng vất vả hơn nhiều. Họ thức dậy từ tờ mờ sáng đến giếng Xó La lấy nước đổ đầy can nhựa, sau đó thồ nước đến từng gia đình trên đảo bán. Mỗi ngày gia đình anh Kiên cũng như nhiều gia đình chở nước thuê trên đảo cũng có thu nhập từ 400.000-500.000 đồng. Anh Kiên cho biết, mấy ngày nắng công việc của vợ chồng anh tăng gấp đôi ngày thường, số lượng khách hàng mua nước cũng tăng vọt, vì thế vợ chồng anh phải lấy nước liên tục trong ngày để đáp ứng đủ nhu cầu của người dân…
Trời đã nhá nhem tối nhưng người dân trên đảo cứ nối nhau đến giếng lấy nước. Mọi người ở đây đều quý từng gáo nước được múc lên từ giếng, vì họ quan niệm rằng đây là giếng vua ban có từ hàng trăm năm trước. Giếng Xó La nằm sát ngay ven biển, chỉ cách biển chưa đầy 5 mét, nhưng quanh năm nước giếng luôn ngọt. Theo những tư liệu ghi chép lại, thì giếng này được các vị công thần từ đất liền ra đảo tạo từ đầu thế kỷ XVII triều Nguyễn. Từ đó đến nay giếng đã góp phần nuôi sống cư dân trên đảo, và bây giờ vào những tháng nắng hạn, giếng Xó La là mạch nước ngọt duy nhất trên đảo. Duy nhất giếng Xó La vẫn đầy ắp nước ngọt, mát lạnh, vì thế giếng như là cứu tinh mùa nắng hạn, được cư dân đảo Lý Sơn gìn giữ, bảo vệ hàng trăm năm qua.
