Ngày 30/8, UBND tỉnh Quảng Ngãi đã trao chứng nhận Di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh đối với giếng Vua ở huyện đảo Lý Sơn. Nằm cách mép biển chừng 5m nhưng nước của giếng Vua luôn ngọt và trong vắt. Vào mùa hạn, trong khi hầu hết giếng trên đảo phơi đáy, thì giếng Vua nước vẫn dồi dào.
Huyền thoại giếng Vua
Giếng Vua còn được người dân gọi là giếng Gia Long hay giếng Xó La nằm ở thôn Đông, xã An Vĩnh. Nền giếng có dạng hình chữ nhật. Giếng có chiều sâu 6,7 m, được xây bằng đá ong, trát vữa xi măng.
Lòng giếng hình tròn, đường kính 1,9 m, được kè bằng đá cuội, đá phún xuất thạch, xen lẫn đá vôi. Đá ở đây được lựa chọn kỹ về kích cỡ và hình dạng, kè vào nhau khá công phu, vừa đẹp mắt, vừa rất chắc chắn, lại có khe hở vừa phải để nước mạch có thể thoát ra dễ dàng.
Vì sao có tên gọi Xó La?
Tên gọi Xó La được nhiều người cao tuổi ở Lý Sơn giải thích rất cụ thể và giàu sức thuyết phục. Xó ở đây là một góc không gian hẹp; còn La bắt nguồn từ tên cây la. Giếng Xó La là giếng nước ở góc ruộng hẹp có nhiều cây la. Cũng có giải thích khác, cho rằng âm Xó La có nguồn gốc từ tiếng Chăm, song người đề xuất kiến giải này cũng không đưa ra dẫn chứng ngữ âm nào hợp lý.
Sự ra đời và tên gọi của giếng nước này gắn với nhiều huyền thoại. Tương truyền giếng nước trên là do vua Gia Long ban. Sau khi lên ngôi, vua Gia Long đã đi thăm các hòn đảo dọc bờ biển miền Trung và ghé huyện đảo Lý Sơn. Lúc ấy là thời điểm dân đảo gặp cảnh khô hạn chưa từng có. Là thiên tử cai quản muôn dân, vua Gia Long lập đàn tế trời cầu mưa.
Sau đêm tế trời, vua nằm mộng và được chỉ báo về địa điểm đào giếng nước ngọt. Hôm sau, vua sai người đào giếng ở chỗ đó. Quả nhiên, nước nhiều, ngọt và mát. Từ đó, người dân ở đảo nhớ ơn vua và đặt tên cho giếng là giếng Vua hay giếng Gia Long.
Một truyền thuyết khác?
Một truyền thuyết khác là khi Nguyễn Ánh bị quân Tây Sơn truy đuổi, ông chạy dạt ra Lý Sơn. Đang mùa nắng hạn, lương thảo và nguồn nước ngọt bị cạn kiệt, ông cho quân sĩ đào giếng khắp đảo nhưng không có nước. Trong lúc sinh mệnh của Nguyễn Ánh và quân sĩ như “ngàn cân treo sợi tóc” thì ông nằm mơ thấy có người mách cho nơi đào giếng. Đúng như điềm báo, ông sai người đến đúng vị trí đã mách bảo. Quả nhiên, giếng mới chỉ đào sâu chừng hơn một mét là đã thấy nước ngọt.
Tuy nhiên, theo sử sách để lại, những năm Nguyễn Ánh bị quân Tây Sơn truy đuổi, ông chưa bao giờ có mặt tại mảnh đất miền Trung. Vì vậy, sẽ khó có chuyện Nguyễn Ánh cùng quân sĩ của mình trôi dạt ra Lý Sơn để đào giếng nước này.
Một giả thuyết nữa có lẽ đúng hơn. Đây là giếng nước của người Chăm, cư dân cổ xưa có mặt trên đảo Lý Sơn đào cách đây nhiều thế kỷ. Nhiều tỉnh ở miền Trung thường có những giếng nước như thế. Đặc điểm của các giếng nước này là nằm gần biển, được xây bằng loại đá ong hoặc gạch Chăm cổ.
Theo Xaluan.com
